6 nguyên nhân đau bụng và cách đối phó hiệu quả
Đọc trong 4 phút
Chắc chắn rằng, ai cũng đã từng bị đau bụng, chướng bụng đầy hơi nên phải đi vệ sinh rất nhiều, là triệu chứng của mất cân bằng hệ thực vật đường ruột, nhiễm trùng đường tiêu hóa và do cả nguyên nhân từ sự lo lắng hay áp lực thái quá... có rất nhiều lý do gây đau bụng!1
Bụng là bộ phận chứa rất nhiều các cơ quan quan trọng, bao gồm các cơ quan thuộc hệ thống tiêu hóa như dạ dày, ruột non, ruột già, gan, lá lách, tuyến tụy, thận, bàng quang, túi mật và một số cơ quan phụ khoa, như tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng (với phụ nữ có kinh nguyệt). 2
Các cơ quan được kết nối với nhau bởi các biểu mô, tất cả được bảo vệ bởi cơ bụng, khung chậu và cơ hoành.3 Mỗi cơ quan đều có chức năng riêng và tầm quan trọng khác nhau và nằm ở từng vùng cụ thể trên bụng.
Phần bụng bắt đầu từ đáy ngực và xuống đến xương chậu.1 Khi cảm thấy đau bụng, bạn cần phải quan sát xem liệu cơn đau đó đến từ vị trí nào để tìm ra nguyên nhân đau bụng. Ví dụ, đau bụng dưới rốn có thể liên quan đến ruột.
Hãy lưu ý rằng, đây không phải là quy tắc cố định.1 Cơ thể con người rất phức tạp, vì vậy tốt nhất bạn hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác nhất, có giải pháp điều trị chính xác cho vấn đề sức khoẻ đang gặp phải!
Vậy, các khu vực trên bụng được chia như thế nào? Cùng tìm hiểu thêm về các vị trí đau bụng, 6 nguyên nhân gây đau và cách đối phó với từng vấn đề!
Bụng được chia làm mấy phần?
Khi đi khám, chắc chắn rằng các bác sĩ sẽ hỏi xem bạn đang bị đau bụng chỗ nào, hay phần nào cảm thấy khó chịu nhất.1 Để dễ dàng xác định được các vị trí đau bụng, hãy cùng chia bụng thành bốn phần, theo hình vuông góc!
Rốn nằm giữa bụng, vì thế bạn có thể chia đôi bụng từ ngực đến xương cụt (đáy cột sống). Sau đó, hãy kẻ một đường đi qua rốn, từ phải sang trái. Đây chính là bốc góc của bụng.4
Cơ quan có chức năng quan trọng trong từng phần bụng
- Góc phần tư trên bên phải: phần gan bên phải, thận bên phải, một phần nhỏ của dạ dày, các phần đại tràng và ruột non4
- Góc phần tư trên bên trái: phần lớn gan, hầu hết dạ dày, tụy, thận trái, lá lách, các phần đại tràng và ruột non4
- Góc phần tư dưới bên phải: ruột thừa, một phần ruột non, các cơ quan sinh sản nữ phải và niệu quản phải4
- Góc phần tư dưới bên trái: hầu hết ruột, một phần ruột già, các cơ quan sinh sản phụ nữ trái và niệu quản trái4
Các loại đau bụng
Sau khi đã xác định được vị trí đau, vậy hãy cùng phân biệt được loại đau bụng. Quan sát cơn đau bụng chính là cách để xác định nguyên nhân, đồng thời tìm ra cách điều trị để đối phó với sự khó chịu. Dưới đây là các loại nhóm đau bụng:
Nguyên nhân đau bụng
Khi cơn đau dạ dày xuất hiện, hãy chú ý đến từng khu vực và biểu hiện nói trên, bạn cũng nên xem xét liệu có đang gặp phải các triệu chứng khác hay không, cơn đau có đang di chuyển không, liệu bạn có đang theo chế độ ăn uống mới không? Hãy để ý bất cứ điểm gì đặc biệt, để xác định xem điều gì đang diễn ra trong cơ thể!
Dưới đây là 6 nguyên nhân đau bụng thường thấy:
Sau khi ăn các loại thực phẩm giàu carbohydrate không hấp thụ6 như đậu, đậu Hà Lan, đậu lăng, bắp cải, hành tây, bông cải xanh và súp lơ, bạn có thể cảm thấy đau bụng, dạ dày hơi sưng và đau với các biểu hiện như ợ chua và đầy hơi, hơi cồn cào ruột gan, muốn đánh rắm và đi đại tiện.
Điều này thường xảy ra khi cơ thể không thể tiêu hóa hết thức ăn đã tiêu thụ. Kết quả là, bolus thực phẩm (khối bột thực phẩm nhão sau khi nhai) đi tới ruột non dày hơn. Vi khuẩn đường ruột tiếp xúc với thành phần bolus tiêu hóa này sẽ làm lên men thức ăn. Ợ chua là kết quả của quá trình lên men này.6
Ngoài triệu chứng đầy bụng ợ hơi, khí mắc kẹt trong dạ dày cũng khiến đau bụng, bụng sưng nề và đau đớn, với cảm giác khó chịu trong bụng nói chung.
Khí tích tụ trong ruột có thể bị nhầm lẫn với vấn đề đường ruột khác. Sự khó chịu nằm ở phía bên trái của đại tràng thường sẽ tạo cảm giác đau ngực. Nếu khí ở bên phải của đại tràng, sẽ có triệu chứng hơi giống với bệnh ở túi mật.7
Một cách để giảm đau dạ dày do ợ hơi chính là tập thể dục. Hãy đi bộ, chạy, nhảy dây nhẹ nhàng để có thể xì hơi càng nhanh càng tốt.8
Nếu không thích các môn tập thể dục nặng, hãy thử nằm sấp trên chiếu hoặc giường, sau đó kéo cả hai đầu gối về phía ngực. Động tác cũng giúp giảm sự khó chịu ở bụng.9
Cơ thể chúng ta cần phải đi vệ sinh để loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể, hay còn gọi là đại tiện. Số lần đi đại tiện không cố định, thường sẽ phụ thuộc vào cơ địa của từng người, do đó sẽ cần phải quan sát quá trình này riêng biệt ở từng cá nhân.
Nhưng nếu bạn đi đại tiện ít hơn ba lần một tuần với phân cứng, vón cục, khô và khó ra ngoài, rất có thể bạn đang bị táo bón. Táo bón là tình trạng đau bụng nói chung, đặc biệt là bị phần bụng dưới. Đó là do phần bụng này tích tụ quá nhiều khí.10
Táo bón là vấn đề tiêu hoá do các yếu tố ngoại cảnh như thói quen sinh hoạt chế độ ăn uống, thuốc men, tình trạng sức khỏe nói chung ... gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột. Bạn hoàn toàn có thể khắc phục tình trạng này bằng cách thay đổi thói quen, ví dụ như tăng lượng nước và thực phẩm giàu chất xơ, tập thể dục và cố gắng đi đại tiện bất cứ khi nào cảm thấy cần.10
Đau dạ dày và tiêu chảy là vấn đề sức khỏe khá đặc trưng với tần suất đi tiêu và phân lỏng tăng. Tình trạng này khá phổ biến, với nguyên nhân do nhiều yếu tố khác nhau, ví dụ như nhiễm trùng do vi khuẩn, ăn phải thực phẩm gây kích ứng, bị dị ứng, không dung nạp một số loại thực phẩm nhất định hoặc uống thuốc làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.11
Ngoài đi ngoài phân lỏng, rất có thể bạn sẽ cảm thấy bị đau bụng dưới, đầy hơi và buồn nôn. Điều quan trọng nhất là phải theo dõi thời gian tiêu chảy kéo dài, đồng thời tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân gây tiêu chảy.11
Mất nước và khoáng chất là một trong những hậu quả của tiêu chảy, do đó hãy đảm bảo uống thật nhiều nước khi bị tiêu chảy.11 Hãy ăn những thực phẩm không gây kích ứng hệ vi khuẩn đường ruột, đồng thời có thể giúp làm giảm các triệu chứng. Tốt nhất, bạn nên ăn các loại thực phẩm lành tính như chuối, gạo trắng, khoai tây, thịt gà không da, táo và bánh mì nướng, đồng thời tránh đồ ăn chiên, hoặc có nhiều chất béo.11
Cơ thể chúng ta cần phải đi vệ sinh để loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể, hay còn gọi là đại tiện. Số lần đi đại tiện không cố định, thường sẽ phụ thuộc vào cơ địa của từng người, do đó sẽ cần phải quan sát quá trình này riêng biệt ở từng cá nhân.
Nhưng nếu bạn đi đại tiện ít hơn ba lần một tuần với phân cứng, vón cục, khô và khó ra ngoài, rất có thể bạn đang bị táo bón. Táo bón là tình trạng đau bụng nói chung, đặc biệt là bị phần bụng dưới. Đó là do phần bụng này tích tụ quá nhiều khí.10
Táo bón là vấn đề tiêu hoá do các yếu tố ngoại cảnh như thói quen sinh hoạt chế độ ăn uống, thuốc men, tình trạng sức khỏe nói chung ... gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột. Bạn hoàn toàn có thể khắc phục tình trạng này bằng cách thay đổi thói quen, ví dụ như tăng lượng nước và thực phẩm giàu chất xơ, tập thể dục và cố gắng đi đại tiện bất cứ khi nào cảm thấy cần.10
Vệ sinh và bảo quản thực phẩm đúng cách chính là để giữ đồ ăn luôn tươi mới và sạch sẽ. Nhưng khi không làm tốt việc này, cơ thể sẽ rất dễ bị ngộ độc thực phẩm từ các tác nhân và vi khuẩn gây hại cho cơ thể.
Khi tiếp xúc với các tác nhân này; có thể là vi khuẩn, nấm, vi-rút hoặc ký sinh trùng; cơ thể thường sẽ phản ứng để loại bỏ các độc tố này. Phản ứng này có thể gây ra các triệu chứng như nôn mửa, đau dạ dày và tiêu chảy.
Ngộ độc thực phẩm không quá nghiêm trọng, tuy nhiên trong thời gian này cơ thể sẽ mất rất nhiều nước và chất dinh dưỡng, nhất là khi tiêu chảy và nôn mửa. Do đó, điều quan trọng nhất chính là phải uống nhiều nước và ăn các loại thực phẩm phù hợp để thay thế các vitamin và khoáng chất đã mất.
Tốt nhất hãy hoặc ngay khi cảm thấy đau dạ dày dữ dội đi khám bác sĩ để tìm nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm, đồng thời quan sát tình trạng sức khoẻ thật sát sao.13
Hội chứng ruột kích thích còn được hiểu là một nhóm các triệu chứng như táo bón, tiêu chảy, đầy hơi, chướng bụng và bị đau bụng dưới, thường sẽ xuất hiện sau bữa ăn. Tần suất của hội chứng ruột kích thích thường trung bình rơi vào khoảng 1 ngày trong 1 tuần, trong vòng 3 tháng.14
Hội chứng ruột kích thích thường sẽ làm thay đổi về tần suất đi tiêu, với việc tăng số lần đi vệ sinh hoặc giảm nhu động ruột. Hình dạng của chất thải khi đi đại tiện cũng có thể thay đổi, ví dụ như cứng, nhão hoặc lỏng hơn.14
Do đó, bệnh nhân sẽ cần phải quan sát chi tiết các triệu chứng, đặc điểm của phân và cả tần suất đi tiêu. Tốt nhất hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên hoặc ngay khi cảm thấy đau dạ dày dữ dội.14
Không có cách chữa khỏi hội chứng ruột kích thích, mặc dù bệnh nhân vẫn có thể kiểm soát được các triệu chứng và tìm cách giảm các cơn đau bụng khó chịu. Tốt nhất, hãy ăn uống lành mạnh cân bằng, chăm chỉ tập thể dục và kiểm soát căng thẳng để phòng ngừa sự khó chịu từ bệnh.14
MAT-VN-2403098
- Abdominal Pain: Cleveland Clinic. Available at:<https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/4167-abdominal-pain>. Accessed in Sep.2022
- Abdominal exploration - series—Normal anatomy: Medlineplus. Available at: <https://medlineplus.gov/ency/presentations/100049_1.htm>.Acesso.set.2022
- Hoffman, Matthew Hoffman. WebMD. Available at: <MDhttps://www.webmd.com/digestive-disorders/picture-of-the-abdomen>. Access. Sep.2022.
- "Abdominopelvic Regions": Med Libretexts. Available at: <https://med.libretexts.org/Bookshelves/Anatomy_and_Physiology/Book%3A_Anatomy_and_Physiology_(Boundless)/1%3A_Introduction_to_Anatomy_and_Physiology/1.4%3A_Mapping_the_Body/1.4F%3A_Abdominopelvic_Regions>. Access. Sep, 2022.
- Abdominal Pain: WebMD. Available at: <https://www.webmd.com/pain-management/guide/abdominal-pain-causes-treatments>. Access. Sept. 2022.
- Belching, gas and bloating: Tips for reducing them: Mayo Clinic. Available at: <https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gas-and-gas-pains/in-depth/gas-and-gas-pains/art-20044739>. Access. Sep.2022.
- What to know about gas pains in the lower abdomen: Medical News Today. Available at: <https://www.medicalnewstoday.com/articles/gas-pains-in-lower-abdomen#causes>. Access. Sept. 2022.
- How to Get Rid of Gas, Pain, and Bloating: Healthline. Available at: <https://www.healthline.com/health/digestive-health/get-rid-of-gas-pains-and-bloating#_noHeaderPrefixedContent>. Access. Sept. 2022.
- Immediate Relief for Trapped Gas: Home Remedies and Prevention Tips: Healthline: <https://www.healthline.com/health/immediate-relief-for-trapped-gas-home-remedies-and-prevention-tips#home-remedies >. Access. Sept. 2022.
- Abdominal Pain and Constipation: Healthline.com. Available at: <https://www.healthline.com/health/abdominal-pain-and-constipation>. Access. Sept. 2022.
- Mom's Advice Is Still the Best for Treating Diarrhea: My Cleveland Clinic (Health Essentials). Available at: <https://health.clevelandclinic.org/moms-advice-is-still-the-best-for-treating-diarrhea>. Access. Sept. 2022.
- Food Allergy vs. Intolerance: What's the Difference?: Health. Cleveland Clinic. Available at: <https://health.clevelandclinic.org/allergy-or-intolerance-how-to-tell-the-difference/>. Access. Sept. 2022.
- Food Poisoning: Cleveland Clinic. Available at: <https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21167-food-poisoning>. Access. Sept. 2022.
- What is IBS?:NHS.Available at: <https://www.nhs.uk/conditions/irritable-bowel-syndrome-ibs/>. Access. Sept. 2022.
MAT-VN-2403098